داوطلبان برتر معمولاً روند مصاحبه‌های استاندارد را نمی‌پسندند زیرا ازنظر آنان خسته‌کننده و قابل پیش‌بینی است. طراحی اغلب مصاحبه‌ها به‌صورتی است که برای داوطلبان برتر امکان نمایش و بروز قابلیت‌ها، ایده‌ها و خلاقیت‌ها وجود ندارد. ازاین‌رو اگر برای شغلی حساس به دنبال استخدامی خاص هستید، نخواهید توانست از طریق سؤالات یک مصاحبه معمولی و استاندارد داوطلبان برتر را انتخاب نمایید.
ضعف سؤالات مصاحبه
هر فردی که تاکنون مطالعه‌ای در خصوص مصاحبه داشته باشد درمی‌یابد مصاحبه‌های کنونی یکی از ضعیف‌ترین ابراز ارزیابی برای استخدام می‌باشند. تحقیقات نشان داده حدود 30 مشکل متفاوت در مصاحبه‌های استاندارد کنونی به چشم می‌خورد.
یکی از نکات ضعف موجود این است سؤالات مصاحبه که معمولاً مورداستفاده قرار می‌گیرند بر شرایطی تمرکز دارند که در شرکت دیگری رخ‌داده است. اما آنچه شما نیازمند دانستن آن هستید نحوه عملکرد فرد در حال حاضر و در شرکت شما است. این امر نیازمند آن است تا از فرد بخواهید رویکرد حل مشکل در شغل پیش رو را شرح دهد.
اغلب سؤالات مصاحبه از قبل قابل پیش‌بینی بوده و فرد مصاحبه‌شونده می‌تواند پاسخ‌های موردنظر را از قبل آماده نماید که در این صورت چندان معتبر نخواهند بود. چنانچه قصد انجام مصاحبه با افراد حرفه‌ای و متخصص رادارید در ادامه به 12 مورد سؤال اشاره‌شده است که به کمک آن‌ها می‌توانید بهترین و مناسب‌ترین داوطلب را انتخاب نمایید.
12 سؤال موردنظر در 4 گروه متمایز قرار می‌گیرند. در این مقاله به‌صورت سؤالات مصاحبه بیان شده‌اند اما می‌توان آن‌ها را در قالب پرسش‌نامه نیز تهیه نمود، که در این صورت داوطلب زمان بیشتری برای فکر کردن خواهد داشت و هم در وقت ارزشمند مدیر صرفه‌جویی می‌شود.
دسته اول: سؤالات مرتبط با شناخت
و حل مشکلات واقعی هستند
این دستـــه ســــؤالات به‌عنوان سؤالات مفهومی - محتوایی شناخته می‌شوند و ازآنجاکه واقعاً مفهوم آن شغل را می‌رسانند، معتبر هستند. همچنین برای داوطلب این امکان را فراهم می‌آورد تا مهارت‌های خود در حل مشکلات را نشان دهد. چنانچه با این نظر موافق هستید که بهترین انتخاب این است که فرد ابتدا قادر به شناخت صحیح مشکل و سپس حل و رفع آن باشد، این دسته سؤالات مؤثر خواهند بود. در ادامه به 3 سؤال اشاره‌شده است که برای تشخیص اولیه داوطلب تا بتواند مشکل را به‌سرعت درک نموده و سپس در کوتاه‌ترین بازه زمانی برای آن راه‌حل ارائه نماید، مناسب هستند.
چگونه اقدام به شناخت مشکلات و فرصت‌ها در شغل خود می‌کنید؟
«یک فرد مناسب به‌سرعت شروع به شناخت مشکلات احتمالی در شغل جدید می‌نماید. ازاین‌رو باید در هفته‌های نخستین حضور در شغل مهم‌ترین مسائل و مشکلات موجود و همچنین هرگونه فرصت‌های احتمالی در شغل جدید را بشناسد.»
مشکلات احتمالی در این روند چه مواردی خواهند بود؟
«کارمند موردنظر باید بتواند به‌سرعت مشکلات موجود در روند، سیستم یا محصولات کنونی را بشناسد. ازاین‌رو با توجه به روند کنونی به 3 نکته یا مورد که احتمال بروز مشکل جدی در آنان وجود دارد اشاره نمایید.»(کارفرما می‌تواند در یک برگه روند یا سیستم کنونی مرتبط با شغل را شرح داده و از فرد بخواهد مشکل احتمالی را بیاید)
یک مشکل واقعی پیش رو را حل نمایید
«ازآنجاکه کارفرما می‌خواهد قابلیت و توانایی فرد در حل مشکلات واقعی پیش رو در شغل را بداند. کارفرما می‌تواند در یک برگه به چند مورد مشکل اشاره نماید و از داوطلب بخواهد یک مورد را انتخاب نموده و مراحل رفع آن مشکل را با جزئیات شرح دهد.»
دسته دوم: سؤالاتی که بیانگر میزان تمایل فرد به پیشرفت و ترقی هستند
چنانچه شرکت در محیط در حال تحول دنیای کنونی فعالیت دارد لذا نیازمند کارمندانی است که خواهان پیشرفت بوده، برای آینده برنامه‌ریزی کرده و از آن پیشی بگیرند. سؤالات ذیل کمک به شناخت این قبیل داوطلب می‌نمایند.
می‌توانید سیر تکاملی این شغل را پیش‌بینی نمایید
«کارفرما می‌توانید این‌گونه بیان نماید ازآنجاکه شرکت و مشاغل به‌طور دائم در حال تغییر و تحول هستند، برای موفقیت در این زمینه داشتن روحیه ترقی‌خواهی ضروری است. ازاین‌رو در شغل موردنظرتان حداقل به 5 مورد متفاوت اشاره نمایید که در 3 سال آینده به‌واسطه تغییر و تحولات کسب‌وکار و فناوری دچار تغییر و تحول می‌گردند و شرایطی با نوآوری بیشتر را فراهم می‌آورد.»
می‌توانید سیر تکاملی این صنعت را پیش‌بینی نمایید
«ازآنجاکه صنایع به‌سرعت در حال تغییر و تحول هستند، داشتن روحیه ترقی‌خواهی، برنامه‌ریزی برای تغییرات صنعتی پیش رو و پیشی گرفتن از آن برای کارمندان امری ضروری به‌حساب می‌آید. چقدر به آینده این صنعت فکر می‌کنید؟ 5 تغییر احتمالی را پیش‌بینی نموده و اینکه شرکت‌های برتر در این زمینه طی 3 الی 5 سال آینده چگونه خود را با این تغییرات – فناوری جدید، نیاز به افزایش سرعت و نوآوری- وفق خواهند داد.»
دسته سوم: ســؤالاتی در راستای شناخت توانایی داوطلب در خلاقیت، تطبیق و یادگیری هستند
در بسیاری مواقع بهترین انتخاب‌ها آن دسته از افرادی هستند که سرعت بالایی در یادگیری دارند، قدرت تطبیق بالایی دارند و همچنین خلاق هستند. چنانچه خواهان ارزیابی این ویژگی‌ها هستید سؤالات ذیل را در نظر داشته باشید.
نشان دهید جزو آن دسته از افرادی هستید
که به یادگیری مداوم اهمیت می‌دهند
«در دنیای امروز که شرکت‌ها و صنایع به‌سرعت در حال تغییر هستند یادگیری امری ضروری است. به موضوع مهمی در این حیطه شغلی اشاره نمایید که به یادگیری مداوم نیاز دارد. سپس با شرح جزئیات بیان نمایید چگونه اقدام به یادگیری و تداوم آن خواهید نمود. روش دیگر این است از داوطلب بخواهید شرح دهید چگونه دانش و اطلاعات تخصصی خود را در شغل کنونی حفظ کرده است.)
نحــوه مطابقـت خــود بــا تغییرات ناگهــانی را شرح دهید
در شرایط کنونی که برخی مواقع دچار هرج‌ومرج و بی‌ثباتی می‌گردد، باید بتوانیم خود را با هر شرایط و هرکسی تطبیق دهیم. در صورت بروز چنین شرایطی در شغل چگونه خود را با آن تطبیق می‌دهید. (تغییر مهم احتمالی را پیش‌بینی نموده و از داوطلب بخواهید تطابق خود با آن را شرح دهید یا از داوطلب بخواهید چنانچه چنین شرایطی را در شغل قبلی خود داشته و نیازمند تغییر سریع و مطابقت با شرایط دیگری بوده است با بیان جزئیات شرایط و نحوه مطابقت موفقیت‌آمیز را شرح دهد)
میزان نوآوری و خلاقیت خود را نشان دهید
«ازآنجاکه کار و فعالیت شرکت بر نوآوری استوار است می‌خواهیم قابلیت نوآوری و خلاقیت کارمندان جدید را بدانیم. ازاین‌رو مبحث مهمی را در این شغل انتخاب نموده و مرحله‌به‌مرحله نحوه بروز خلاقیت خود را شرح دهید. یا مبحثی از شغل قبلی خود انتخاب نموده و نحوه ارائه نوآوری و به عمل رساندن آن را شرح دهید)
دسته چهارم: مطالبی در راستای شناخت هر چه بیشترخودتان ارائه نمایید
برخی از سؤالات مصاحبه که به توانایی‌ها و نحوه عملکرد فرد مربوط می‌شود مستلزم آن هستند تا داوطلب پاسخ‌های خود را از مهم‌ترین موارد تا کم‌اهمیت‌ترین دسته‌بندی نمایند. در راستای حصول اطمینان از انتخاب برترین فرد، داوطلب در پاسخ به سؤالات فاکتورهای طبقه‌بندی‌شده‌ای را بیان می‌نماید که در تصمیم‌گیری‌اش برای پذیرش شغل تأثیرگذار است.
سؤال دیگری که پاسخ‌های داوطلب را طبقه‌بندی می‌نماید به اولویت‌های وی مربوط می‌شوند، چه مواردی موجب انگیزش او می‌شوند؟ نقاط قوت و بهترین راه‌ها برای مدیریت آن‌ها چیست؟
فاکتورهای موردنظر برای پذیرش شغل را طبقه‌بندی نمایید
در جایگاه یک کارفرما اعلام نمایید: « می‌دانیم شما حق انتخاب دارید و چنانچه پیشنهادی ارائه گردد باید نیازهای شما را برآورده سازد، ازاین‌رو تمایل داریم فاکتورهای موردنظر شما را بدانیم (از قبیل دستمزد، وظایف شغلی، رابطه با مدیر، سطح مسئولیت‌ها) تا مشخص گردد شغل موردنظر برای شما مناسب است یا خیر. به 5 فاکتور برتر در ارزیابی و پذیرش یک فرصت شغلی به ترتیب اولویت اشاره نمایید.»
محرک‌های شغلی خود را طبقه‌بندی نمایید
«ازآنجاکه قصد داریم محرک‌های شغلی لازم برای هر داوطلب را در نظر بگیریم، 5 فاکتور برتر که بیشترین انگیزه را در شما ایجاد می‌نمایند را به ترتیب اولویت بیان نمایید.»
مؤثرترین رویکرد در بهبود عملکرد شما چیست
«ازآنجاکه می‌خواهیم هر کارمند جدید بهترین شانس برای موفقیت را داشت باشد. برای رسیدن به این هدف هر فرد باید مؤثرترین روش و رویکرد مختص به خود را بیان نماید. چه رویکرد و مواردی موجب بهبود عملکرد شما می‌گردند (انتقاد، پاداش، نظارت، رویکرد ارتباطی و اولویت رهبری) مؤثرترین رویکرد برای بهبود کارآئی و عملکرد خود را بیان نمایید.
قابلیت‌هایی که همراه خود وارد این شغل می‌نمایید
را به‌صورت طبقه‌بندی نمایید
« شناخت نقاط قوت هر نیروی کار جدید و نحوه تطبیق او با شغل بسیار حائز اهمیت است. لذا با در نظر گرفتن 4 مورد دانش، تجربه، تحصیلات و مهارت به ترتیب اولویت به 5 مورد از برترین قابلیت‌های خود در هر زمینه اشاره نمایید که به‌واسطه آن‌ها بهترین عملکرد در شغل را خواهید داشت.» (چنانچه نگران نقاط ضعف هستید می‌توانید سؤال را بدین‌صورت بیان نمایید، با در نظر گرفتن ارزیابی مدیر قبلی خود در چه زمینه‌هایی نیازمند ارتقاء و تمرین بیشتر هستید؟)
سخن آخر
مدیران استخدام‌کننده باید به این نکته واقف باشند که امروزه به‌واسطه رسانه‌های اجتماعی سؤالات مصاحبه به‌راحتی در دسترس همگان قرار می‌گیرد. بدین معنا که هر داوطلب پیش از حضور در جلسه مصاحبه از سؤالات مصاحبه که قبلاً مطرح‌شده‌اند آگاهی داشته و بهترین پاسخ‌ها را برای آن‌ها آماده می‌نماید. اگر بر سؤالات معمول مصاحبه توجه دارید باید پاسخ‌های موردنظر را به‌طور کامل بررسی نمایید. در مقابل سؤالاتی که در این مقاله بدآن‌ها اشاره شد روند بررسی را دشوارتر می‌سازند تا بهترین داوطلب در درک و حل مشکلات پیش رو شناخته شود. اگر این قبیل سؤالات از یک داوطلب سطح متوسط پرسیده شود چنانچه با نگاه مبهوت او روبرو شدید جای تعجب ندارد.
طرح سؤالات خوب تنها بخش ابتدایی از روند ارزیابی را تشکیل می‌دهد و فرد مصاحبه‌کننده باید پاسخ‌ها را نیز دسته‌بندی نماید از پاسخ قوی تا پاسخ ضعیف تا بتواند داوطلب را ارزیابی نماید. از طریق سؤالات فوق می‌توان داوطلبان برتر و حرفه‌ای را شناخت زیرا این سؤالات بر مبنای 1. مشکلات واقعی 2. شغل پیش رو و 3. شرکت هدف طراحی‌شده‌اند.